Igor Strawiński

mahavishnuu

IGOR STRAWIŃSKI

Igor Fiodorowicz Strawinski, (ur. 17 czerwca 1882 w Oranienbaumie, zm. 6 kwietnia 1971 w Nowym Jorku) – rosyjski kompozytor, pianista i dyrygent. Rodzina jego ojca miała polskie korzenie, posługiwała się herbem Sulima. Prapradziadek kompozytora Stanisław Strawiński podczas konfederacji barskiej 3 listopada 1771 uczestniczył w porwaniu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ponieważ majątek jego pierwszej żony znajdował się na terenie Polski, Strawiński podjął starania o polskie obywatelstwo, ale zrezygnował, napotykając na biurokratyczne przeszkody.

Strawiński to jeden z kilku najważniejszych kompozytorów XX wieku. W związku z tym postanowiłem założyć temat poświęcony temu wielkiemu twórcy.

DZIEŁA KOMPOZYTORA:

a.) orkiestrowe:

Symphonie in Es (1907), Symfonia na instrumenty dęte (1921), Symphony in C (1940), Hebanowy koncert na orkiestrę jazzową (1946), Concerto in D na orkiestrę smyczkową (1947), Movements na fortepian i orkiestrę (1960).

b.) utwory kameralne:

Ragtime na 11 instrumentów (1918, wersja na fortepian, 1919), Concertino na kwartet smyczkowy (1920, wersja na 12 instrumentów, 1952), Oktet na instrumenty dęte (1923), Septet (1953). Chóralne - Symfonia psalmów na chór i orkiestrę (1930), kantata Babel (1945), Msza (1948), Canticum Sacrum (1956), Threni (1958), A Sermon, a Narrative and a Prayer (1961). Wokalne - Pribautki na głos i 8 instrumentów (1919), In Memoriam Dylan Thomas na tenor, kwartet smyczkowy i 2 puzony (1954).

c.) balety:

Ognisty ptak (1910), Pietruszka (1911), Święto wiosny (1913), Pulcinella (1920), Wesele (1923), Apollo i Muzy (1928), Pocałunek wróżki (1928), Gra w karty (1937), Orfeusz (1947), Agon (1957). Opera The Rake's Progress (1951), oratorium Oedipus Rex (1927)

NAJWAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE:

Każdy z wyszczególnionych utworów to arcydzieła muzyki XX wieku. Trzeba je znać koniecznie. Aby nie mieć problemów z szukaniem najlepszych wersji poleciłbym 22-płytowe wydawnictwo, które zawiera wszystkie omawiane utwory. Dyryguje nimi sam Strawiński, co tylko podnosi wartość nagrań. Są one bez trudu dostępne (rutracker, soulseek).

„Works of Igor Stravinsky”

OGNISTY PTAK (1910) – pierwszy słynny balet Strawińskiego. W nim po raz pierwszy objawił swój ogromny talent i możliwości. Dobra rzecz na początek – nie jest zbyt trudny w odbiorze. Pamiętam, że kiedyś w jednym z wywiadów Robert Fripp wymienił właśnie tę kompozycję, jako jedną ze swoich ulubionych. Finał „Ognistego ptaka” poraża wręcz swoim patosem i monumentalizmem – przy takiej muzyce człowiek może nauczyć się fruwać.

PIETRUSZKA (1911) – kolejny balet i kolejne arcydzieło. Prawdziwy majstersztyk w sferze kolorystycznej. W tej kompozycji nasz bohater kontynuował swoje nowatorskie poszukiwania w sferze fakturalnej, starając się inaczej, jak do tej pory dobierać paletę instrumentalną. Często ograniczał na przykład rolę instrumentów smyczkowych, eksponując jednocześnie dęciaki (słychać to już było wyraźnie w „Ognistym ptaku”).

ŚWIĘTO WIOSNY (1913) – kto wie czy nie jest to najważniejsze dzieło muzyki XX wieku. W każdym bądź razie na pewno jedno z kilku najwybitniejszych. Wedle niektórych znawców tematu muzyka współczesna zaczyna się właśnie od „Święta wiosny”. Nie można oczywiście zapominać o ówczesnych dokonaniach Debussy’ego czy też Schönberga , jednak faktem jest, że to właśnie ten słynny balet Strawińskiego funkcjonuje w powszechnej świadomości jako początek Nowej Muzyki. To utwór, o którym napisano już chyba wszystko. Jego sława rozpoczęła się już w dniu premiery – doszło wówczas do ogromnego skandalu. Publiczność zgromadzona w sali podzieliła się na dwa obozy – zwolenników i przeciwników dzieła. Doszło niemal do zamieszek, rzecz nie spotykana, jak na standardy filharmonii. Prapremiera tego dzieła świetnie ukazuje na jaki opór materii społecznej natrafia to, co nowe, ba, wręcz rewolucyjne. Szczególnie warto zwrócić uwagę na nowe podejście do rytmu. W tym aspekcie z całą mocą uwidacznia się nowatorstwo tej muzyki, a to bynajmniej nie wszystko…

HISTORIA ŻOŁNIERZA (1918) – Strawiński w wydaniu bardziej kameralnym. Na bazie mniejszego aparatu wykonawczego w dalszym ciągu kontynuuje swoje eksperymenty. Uwaga zwraca nietypowy skład instrumentalny kompozycji. Ponownie uwidacznia się istotna rola rytmu, który w poprzednich wiekach był jakby niedoceniany przez twórców. Bardzo cenił sobie ten utwór Frank Zappa, który kilkakrotnie cytował jego fragmenty w swoich kompozycjach (kłaniają się tu choćby takie płyty, jak („Absolutely free”, i „Make a jazz noise here”).

SYMFONIA PSALMÓW (1930) – kolejne arcydzieło w dorobku Mistrza. Wspaniały przykład muzyki religijnej XX wieku. Strawiński w tym okresie tworzył już w nieco innym stylu. „Symfonia psalmów” wpisuje się w dużym stopniu w konwencję neoklasycyzmu. Dzięki temu, jak na ówczesne standardy, jest to utwór nie specjalnie skomplikowany. To muzyka o ogromnej sile wyrazu, uwagę zwraca piękna architektura warstwy formalnej, nie brakuje w tym utworze zniewalających melodii, nade wszystko posiada jednak niezwykły nastrój skupienia i powagi. Zawsze, gdy słucham tego utworu przypominają mi się słowa Tomasza Beksińskiego, wychwalającego pod niebiosa „Atom heart mother” – dla niego był to utwór wszech czasów. Tytułowa suita z Krowy wykazuje pewne podobieństwa do dzieła Strawińskiego – Floydzi także zbliżyli się w niektórych swoich rozwiązaniach do wzorców neoklasycyzmu, poza tym analogie przywodzić może także podobny aparat wykonawczy (orkiestra plus chór). Niestety porównanie tych dzieł jest dla brytyjskiego zespołu wręcz druzgocące. „Atom heart mother” na tle dzieła Strawińskiego razi siermiężnością. Nie pomógł nawet Ron Geesin, który będąc człowiekiem ze świata muzyki poważnej miał pomóc zespołowi stworzyć dzieło dojrzałe i nowatorskie. Po latach, gdy słuchamy tej kompozycji może i robi ona wrażenie, jak na standardy rocka, jednak w szerszym kontekście raczej daleko jej do wybitności.

WESELE (1923) – kolejny przykład nietypowego podejścia do aparatu wykonawczego. Obok chóru mieszanego mamy także cztery fortepiany i instrumenty perkusyjne. W tamtych czasach utwór musiał szokować nie tylko nietypowym instrumentarium, ale także rozwiązaniami w sferze muzycznej. Wyeksponowanie rytmu – jego nietypowe podziały i ekspresja wykonania. Partie wokalne także odbiegały od ówczesnych standardów. W „Weselu” odnajdziemy rustykalny klimat starej Rusi, silne pierwiastki ludowe. Te starorosyjskie pieśni weselne mają bardzo surowy, rdzenny charakter, są ponadto niezwykle dynamiczne i ekspresyjne. Dobrze udało się odtworzyć ten klimat wykonawcom z Pokrovsky Ensemble.

Jeśli ktoś ma ochotę posłuchać tej wersji podaje namiary z sieci:
Pokrovsky Ensemble – Igor Strawiński - Wesele
http://www.youtube.com/watch?v=0bzqV6lv0a0

STRAWIŃSKI A ZEUHL

Jeśli ktoś posłucha „Wesela”, choćby tej wersji, o której przed chwilą wspomniałem, nie będzie miał wątpliwości skąd pochodzi mnóstwo rozwiązań w sferze muzycznej uskutecznianych przez orkiestrę Christiana Vandera. Wymownym przykładem jest także inna wersja tego dzieła, nagrana pod dyrekcją samego Strawińskiego. Pierwsza część „Symfonii psalmów” także dostarcza w tej kwestii nader wymownych przykładów. „Magmowatość” Wesela jest wprost uderzająca. W zasadzie wiele bardzo istotnych elementów muzyki Magmy objawia się nam właśnie w tym dziele Strawińskiego – partie wokalne w niektórych swoich przejawach są łudząco podobne, specyficzna faktura fortepianowa, charakterystyczne wykorzystanie i rola rytmu, jako istotnego elementu składowego kompozycji, w sferze agogicznej analogie także są łatwo zauważalne. Jeśli dodamy do tego specyficzną transowość i atmosferę dzieła Strawińskiego, jako żywo przywodzącą na myśl dokonania francuskiego bandu, możemy dojść do zaskakujących wniosków. Wiele istotnych elementów zeuhl, które na gruncie rocka były czymś nowym, tak naprawdę powstały jakieś 50 lat wcześniej! Nie można zapominać jeszcze o dziedzictwie muzyki Orffa i Bartoka, bo oni także odcisnęli swoje piętno na twórczości Christiana Vandera, jeśli chodzi o świat muzyki poważnej. Rola Orffa jest być może nawet przeceniana, bo w końcu to jego nazwisko pada najczęściej w kontekście twórczości Magmy. Moim zdaniem fundamentalne znaczenie miały jednak wspomniane dzieła Strawińskiego z „Weselem” na czele.

nihil reich

Kapitan Wołowe Serce

No faktycznie, to Wesele to Magma jak ta lala.

nihil reich

"The Pokrovsky Ensemble issued a recording with much of the piano writing sequenced via MIDI through Macintosh computers." Neutral

gharvelt

Dopiero niedawno zapoznałem się z Weselem i nieprzerwanie mam ochotę do niego wracać. Również zdecydowałem się właśnie na polecane wykonanie Pokrovsky Ensemble, rewelacja. Wcześniej, jakiś czas temu, słuchałem sporo Le Mystère des Voix Bulgares, z tą twórczością Magma również bywa porównywana, ale w przypadku Strawińskiego podobieństw jest wyraźnie więcej.

che

O tak. Wesele jest świetne. Nie tak wyobrażałem sobie Igora.

gery

[link widoczny dla zalogowanych]

Polecam wszystkim co nie znaja

Skrzypłocz

[link widoczny dla zalogowanych]
Takie rzeczy się będą w Krakowie dziać, sesje naukowe i koncerty fortepianowe, o ile się orientuję - wstęp wolny.

che

Jakieś szczegóły?

Skrzypłocz

W poprzednim poście jest link (na żółto). Odrobinę zdemaskowałem teraz, nie lubię wklejać bezpośrednio adresu, źle to wygląda. A po latach, kiedy link się dezaktualizuje, nie wiadomo o co chodzi. Sorry za dezorientację.

Johanan

Nie wiem czy to słuchaliście, więc piszę: 1. Symfonia w C miażdży. Słuchałem tylko wersji Karajana.

gery

Sluchali, tylko w wykonaniu Igora

Johanan

Igora na pewno nie gorsza.

Pokrzywa

Poznałem balety - wszystkie przypadły mi do gustu, szczególnie Wesele. Warto zbadać dzieła orkiestrowe?

Johanan

Warto, bardzo warto.

Tybin

Ja bym nawet powiedział, że przede wszystkim. Od tego się wkręciłem w poważkę.

gharvelt

[link widoczny dla zalogowanych]

The Original Jacket Collection: Stravinsky Conducts Stravinsky

Słucham od kilku dni powyższego boxu. Nie tak obszerny jak ten zaproponowany przez mahavishnuu, ale zawiera większość najważniejszych dzieł. Zdecydowanie polecam, doskonała podstawa żeby sobie uporządkować oraz poszerzyć znajomość twórczości Strawińskiego.

Johanan

Myślę, ze koniecznie trzeba też znać "Apolla", dostojna i olimpijska muza.

Niepokonany Herakles

Johanan

Możliwe, że przesadzam, słuchałem tego bardzo rozemocjonowany i bardzo mnie to wzruszyło.